Mấy ngày qua tôi liên tiếp nhận được video clip “Chị Mùi” do bạn bè gửi tới. Chị Mùi, nếu viết đầy đủ tên họ thì là Lý Thị Mùi, nhưng tôi lại chỉ muốn gọi là “chị Mùi”. Nghe đơn giản hơn. Đơn giản như chính cuộc đời của chị. Chồng chị bị bệnh tâm thần phải vào nằm trong nhà thương. Gia đình chồng bảo chị cũng bị tâm thần nên đuổi chị ra khỏi nhà. Chị lang thang trên đường phố Hà Nội với đứa con trai khoảng ba, bốn tuổi tên Phá. Sống lang thang trên đường phố hẳn phải cơ cực, nhưng chị lại chẳng cảm thấy cơ cực chút nào. Trong những thước phim do nhiếp ảnh gia Ehrin Macksay quay cảnh sinh hoạt của hai mẹ con trên đường phố, chị sống rất thoải mái. Đầu chị cạo trọc lốc. Trên người chị độc nhất chỉ có chiếc quần xà lỏn đàn ông màu trắng rộng thùng thình. Chỉ có vậy, ngực trần phô ra giữa đường phố trước mắt người qua lại. Nếu cần kể thêm thì có thêm hai chiếc bao đựng rác màu đen toòng teng trên hai tay trong đó đựng chi không rõ. Tôi đoán là vật dụng sinh sống thường ngày của hai mẹ con.

Ban ngày hai mẹ con đi lang thang, chị cúi xuống lượm từng cọng rác, từng mẩu thuốc lá trên đường, miệng nói để cho đường xá sạch sẽ. Dưới gầm cầu, chị lượm những ống chích chắc của dân chích choác dùng xong vứt lại bừa bãi, miệng chị an nhiên nói để mọi người khỏi dẵm phải, nhất là những người đi chân đất như chị. Ăn thì có gì ăn nấy, miễn no bụng thì thôi. Có xin được chút gì kha khá thì để cho thằng con.

Tối thì tới lúc buồn ngủ, gặp chỗ nào là ngủ chỗ đó. Không cần chọn lựa. Không kiếm tìm chỗ tốt. Cứ như thú hoang phơi phới tự do. Cần tắm rửa thì ra bờ sông, hai mẹ con trần truồng vui đùa trên bãi cát, đắp bùn trên người, chạy nhảy vô tư. Chị mới biết tới đạo Phật được ít năm, nói chưa hiểu gì nhiều nhưng cũng tập thiền cho tâm trí rũ sạch hệ lụy. Chị tập các bài thiền trên cát, trần truồng. Tôi không nhìn thấy nét e thẹn nào trên mặt chị. Như đó là một chuyện tự nhiên không có gì mà đầu óc phải vương vấn. Chị thấy trần truồng không quần áo là thoát khỏi mọi vướng víu. Chị cho rằng sống như thế thật vui vẻ và thoải mái. Tha hồ muốn làm gì thì làm. Chị Mùi sống như vậy từ năm 1996. Năm nay 2008. Cũng đã qua một chu kỳ. Con giáp nọ đã đụng con giáp kia.

Xem xong đoạn phim ngắn, đầu óc tôi bị ám ảnh dài dài. Có một cuộc sống như vậy chăng? Cuộc sống của chúng ta có lớp lang. Ăn làm sao, mặc làm sao, nói năng làm sao, yêu ra sao, ngủ ra sao, chúng ta là những bản sao của nhau. Cứ nhìn người khác mà sống. Sống không cho mình mà nhìn người bên cạnh để sống. Bon chen, tị hiềm, ganh ghét. Có nhiều lúc chúng ta thấy chật chội tù túng trong cái khuôn vuông vức nhưng hình như chúng ta ngại nhúc nhích. Chúng ta như những con chim bị nhốt trong lồng quá lâu, khi được thả ra, rối cánh không còn muốn bay, cứ quanh quẩn bên cóng nước, máng gạo trong lồng.

Nhìn hai mẹ con chị Mùi trần trụi trong cuộc sống hồn nhiên, tôi bỗng thấy thương mình, thương người. Chúng ta là tù nhân của chính chúng ta chăng? Hình như vậy!